Na temat


Możliwości i zagrożenia

Postępująca cyfryzacja gospodarki i wykorzystanie technologii cyfrowych w miejscu pracy niosą za sobą pewne możliwości dla pracowników i pracodawców, w tym również w zakresie usprawnień w obszarze BHP:

  • powoduje przeniesienie powtarzalnych, pracochłonnych i niebezpiecznych zadań na maszyny;
  • robotyka i AI wspierają i zastępują pracowników w niebezpiecznych środowiskach pracy;
  • technologie cyfrowe i technologie zwiększające wydajność (przykładem są egzoszkielety) poprawiają dostęp do rynku pracy dla pracowników będących w szczególnie niekorzystnej sytuacji, takich jak np. pracownicy z niepełnosprawnościami, migranci lub pracownicy mieszkający w rejonach o ograniczonych możliwościach zatrudnienia;
  • lepsze monitorowanie w połączeniu z dużymi zbiorami danych umożliwia podejmowanie szybszych i skuteczniejszych interwencji;
  • większa równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, elastyczność i niezależność będące udziałem pracowników, którzy mogą pracować z domu.

Z danych z badania EU-OSHA „Puls BHP 2022” wynika, że 19,2% europejskich pracowników wykorzystuje technologie cyfrowe do monitorowania poziomu hałasu, substancji chemicznych, pyłów i gazów w środowisku pracy, a 7,4% pracowników wykorzystuje je do monitorowania tętna, ciśnienia krwi, pozycji ciała i innych parametrów zdrowotnych własnego organizmu.

Dane z tego samego źródła pokazują również, że pracownicy wykonujący pracę zdalnie z domu są mniej narażeni na przemoc lub zniewagę słowną ze strony klientów, pacjentów, uczniów, na molestowanie lub mobbing. Telepracownicy pracujący z domu zgłaszają narażenie na przemoc lub zniewagę słowną tylko w 7,9% przypadków (w porównaniu z 15,7% ogółu ludności aktywnej zawodowo), ponieważ są zatrudnieni głównie w miejscach wymagających ograniczonej interakcji z osobami trzecimi, oraz na molestowanie lub mobbing jedynie w 4,4% przypadków (w porównaniu z 7,3% ogółu ludności), ponieważ izolacja społeczna (w tym od współpracowników i przełożonych) może odegrać w tym względzie łagodzącą rolę. Warto wspomnieć, że w porównaniu z ogółem pracowników pracownicy wykonujący pracę zdalnie z domu rzadziej zgłaszają brak niezależności czy negatywny wpływ na tempo pracy lub procesy pracy (14,4%).

Istnieją również wyzwania i zagrożenia dla BHP wynikające z wdrażania technologii cyfrowych w miejscu pracy:

  • cyfrowe monitorowanie, utrata niezależności, intensyfikacja pracy i presja na wykonywanie zadań na określonym poziomie;
  • stanowiska kierownicze średniego szczebla są zastępowane przez algorytmy przydzielające zadania pracownikom i monitorujące ich wyniki;
  • utrata kontroli nad pracą, podział pracy na bardzo proste zadania do wykonania w sposób wymagający standardowego podejścia, zawężenie zakresu pracy i obniżenie poziomu kwalifikacji wymaganych do wykonywania danego zawodu;
  • izolacja pracowników, wzrost skali wirtualnych interakcji i utrata wsparcia ze strony współpracowników;
  • błędne lub niesprawiedliwe decyzje dotyczące pracowników wynikające ze zautomatyzowania lub częściowego zautomatyzowania procesów wykorzystujących dane lub oprogramowanie obarczone błędami;
  • systemy zachęt i kar oraz ocena punktowa wyników pracy pracowników;
  • brak jasności w kwestii odpowiedzialności za BHP i stosowania istniejących ram regulacyjnych w zakresie BHP;
  • mobilność, elastyczność, dostępność przez całą dobę, a także zacieranie się granic między pracą a życiem prywatnym.

Badanie ESENER z 2019 r. przeprowadzone przez EU-OSHA wykazało, że zwiększone wykorzystanie technologii cyfrowych w miejscu pracy niesie za sobą zagrożenia psychospołeczne, takie jak presja czasu, słaba komunikacja lub współpraca, brak bezpieczeństwa zatrudnienia oraz długie zmiany lub nieregularne godziny pracy.

Co więcej, w przeprowadzonym przez EU-OSHA badaniu „Puls BHP 2022” z udziałem pracowników respondenci twierdzą, że technologie cyfrowe prowadzą do wykonywania przez nich pracy samodzielnie (44%), wzmacniają nadzór w miejscu pracy (37%), zmniejszają niezależność w miejscu pracy (19%), decydują o szybkości lub tempie pracy (52%) i zwiększają obciążenie pracą (33%).

Z danych pochodzących z badania EU-OSHA „Puls BHP 2022” wynika, że pracownicy wykonujący pracę zdalnie z domu częściej niż w przypadku ogółu zatrudnionych zgłaszają wzrost obciążenia pracą (33,2%), wyznaczanie szybkości lub tempa pracy przez technologie cyfrowe (61,2%), izolację społeczną (56,8%) oraz silną presję czasu lub przeciążenie pracą (46,9%).